Witte olifanten in BKZ (Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht)

De Warande

Onze aandacht voor de geschiedenis van de Warande werd getriggerd door het bericht van Koen Daniels (NVA - burgemeester van Sint-Gillis) op facebook (voorjaar 2025) . Daarbij de indruk gevende dat hij na zovele jaren dit delicate, moeilijke dossier (bewonersproblemen, losliggende tegels om te verongelukken, slechte afwatering, doorsijpelend water in de onderliggende parking,…), tot een goed einde heeft gebracht. Het bericht werd geïllustreerd met een groepsfoto van alle mogelijke stakeholders (belanghebbende partijen met uiteraard ook de onvermijdelijke schepen van openbare werken, de schoonzoon van…).

Kort daarop volgt een reactie van Filip Kegels (je zou het nog voor hem opnemen) met de treurnis dat zijn inspanningen als schepen in dit dossier, niet naar waarde werden geschat en dus geheel niet wordt vermeld. Free riders in de politiek noemt men dat (pronken met de pluimen van een ander). Meteen brengt dit enige ergernis  teweeg bij de weerbare burgers. Wie is die Koen Daniels die optreedt in grote Trumpettiaanse stijl, en die eerder als een cloon (of is het clown) van zijn leermeester , partijvoorzitter en premier, optreedt. Uit zijn vestimentaire  uitrusting zou je dit althans afleiden (duidelijk dezelfde stylist en kleermaker).

Het is merkwaardig dat die man zich manifesteert (als buitenstaander) als de sociale bemiddelaar in een Bevers aanslepend probleemdossier. Enige Trumpiaanse arrogantie is hem niet vreemd. Maar dit geheel terzijde.

Uiteindelijk gaat het om een dading (juli 2023) waarbij de gemeente betrokken is. Het betreft de overname door de gemeente van het publieke domein (zoals gewoonlijk ook gebeurt bij de overname van de publieke infrastructuur in verkavelingen) en waarbij alle betrokkenen de lopende gerechtelijke procedures stopzetten. Hiermee werd er een nieuwe aanzet gegeven aan de reeds jaren slabakkende Warande (bouwtechnische problemen veroorzaakten een 12 jaar juridisch getouwtrek tussen projectontwikkelaar, aannemers, eigenaars,…) en bovenal ook voortdurend wisselende shop-uitbaters, wegens het wegblijven van de verwachte klandizie. Bij een plaatsbezoek eind september stonden minstens 5 winkelpanden leeg. Groot-Beveren blijkt een maatje te klein om het grootste winkelcentrum van Vlaanderen te zijn.

De overname van het publiek domein is in dit geval toch wel  iets ingewikkelder. Wat als er problemen zijn met wateroverlast (want ondergronds zijn er functionele ruimten)? Is dit voor de gemeente geen groot risico dat in feite door de projectontwikkelaar wordt afgewenteld op de gemeente? De gemeente heeft reeds voor de her-aanleg een duit in het zakje gedaan van 500.000 euro (voor groen en speelelementen). De dading tussen de gemeente en de eigenaar -projectontwikkelaar houdt in dat de verschillende stakeholders, verhoudingsgewijs zullen bijdragen voor het onderhoud van de publieke ruimte. Wat is daarvan de geraamde kostprijs? Tussen dit en tien jaar dreigt  de gemeente voor de rechter te worden gedaagd wegens wateroverlast.

Gevreesd moet worden dat heel dat winkelcentrum, van het grootste winkeldorp in Vlaanderen, een doodlopend project is (een witte olifant!), waarin de gemeente wordt meegesleurd in de hoop er toch nog iets positiefs van te maken.

Zo komen we natuurlijk terug bij de initiële fase van dit project. De indruk bestaat dat de gemeente in de ontwerpfase, onvoldoende de ervaringen uit andere sub-regionale centra (o.m. Roeselare, Waregem, maar dichter bij ons ook Sint-Niklaas), heeft ingeschat.

Grootschalige winkelprojecten hebben overal een leegloop veroorzaakt van het bestaande traditionele winkelbestand. De Vrasenestraat bloedt dood.  Gewone en startende winkel(hier)s kunnen zich geen huur permitteren in die nieuwe gaanderij. Dit lijkt alleen mogelijk voor grote winkelketens die er vooral een aanwezigheidspolitiek voeren. Maar zelfs die gaan na een tijd weer weg. Begin oktober trekt ook C&A er weg. Zelfs de Kringloopwinkel kan de huur niet opbrengen.

Het is wat het is. De gaanderij is er nu éénmaal.

Met de ondersteuning van de gemeente en professioneel winkelmanagement probeert men er het beste van te maken.

De financiering ervan is echter zeer onduidelijk. Uiteindelijk blijft het een privéproject.

Dat de gemeentelijke overheid de private investeerder (de projectontwikkelaar) moet bijspringen om het project enigszins financieel haalbaar en maatschappelijk aanvaardbaar te maken, lijkt een vanzelfsprekendheid (ten onrechte) te zijn in een gemengde markteconomie.

Om klanten te trekken zal er toch iets meer moeten gebeuren dan de her-aanleg  (nog meer verharding, nog meer beton: absorptiecapaciteit is bij alle projecten een beslissend criterium, niet hier dus) van de winkelwandelstraat. Herinrichting vergt ook gepast straatmeubilair en wandbekleding om de “koopervaring” of mooier gezegd de belevingswaarde te versterken. Maar wie zal dit betalen?

Zo is er zeker behoefte aan een overdekte evenementenzone. Een conflict met de woonfunctie met al die appartementen rondom is dan een natuurlijk voorspelbaar gevolg.  Vermenging van functies: het loopt zelden goed af.

In steden met enige architecturale ambitie ziet men gebouwen met groenwanden en groendaken. Waarom kan dat in Beveren niet? Hier is alles van plastiek.

De vele opgepepte winkeldagen, openingen en heropeningen, een shoppingfestival, een leegstandsplan met pop-up projecten, een nationale Dag van de Klant,…, met exotische steltlibellen en waterjuffers, zullen niet meer  trouwe klanten aantrekken. De enige zonevreemde exoot, de witte olifant, dat is de Warande zelf.

Buiten het bistro Jules Verne en de vitrine van Hunkemöller¨ valt er weinig frivools te beleven.

De doorgang is één groot trekgat.

Aangename winkelbeleving in de Warande?

De Las Vegas-achtige toegang (is dat een led screen of billboard?) langs de markt die een casino-achtige sfeer suggereert, tracht de klanten in de tent te lokken. Verstoort dat niet het historisch straatgabarit?

Is de gevelzijde langsheen de markt niet geklasseerd als dorpszicht? Duidelijk niet. Sinds de Brand van Beveren (1651) zijn er blijkbaar geen historisch authentieke gebouwen meer opgetrokken. Toch verwijst Beveren graag naar zijn roemrijke verleden van de Heren… (…en nog meer dienaren).

De Warande moest de koopvlucht naar Antwerpen en Sint-Niklaas indijken (HLN, 18/07/2023).  De Beverse koopkracht is intussen grotendeels viraal opgegaan in de niet te stuiten tsunami van on-line aankoop.

Het is vechten tegen de bierkaai.

Histoire d’O

Dit is geen erotisch verhaal. Wel het verhaal van de aankoop van een failliete chocoladefabriek Duc d’O  in Kruibeke (waarbij heel wat mensen hun job verloren).

Toen na de verkiezingen 2018 de NVA aan de macht kwam in Kruibeke, deed zich de gelegenheid voor om een leegstaand gebouw, dat intussen eigendom was geworden van de vastgoedfirma Hertssens, aan te kopen. Deze aankoop was een breekpunt bij de coalitievorming (onenigheid hierover maakte samenwerking tussen Samen voor  Kruibeke en CD&V  onmogelijk).

Hoewel toen al in stilte werd geijverd voor een fusie met Beveren, heeft de nieuwe bestuursmeerderheid (NVA - CD&V) toch beslist om nog gauw dat gebouw aan te kopen, met de bedoeling er de technische diensten (werkplaatsen, opslagruimte , e.d.)  in onder te brengen.

Aangezien in het oude gemeentehuis het plafond was ingezakt, en grondige renovatiewerken zich opdrongen (het probleem was natuurlijk ruimer, waarbij ook de verbouwing van de belendende Brouwerij tot gemeenschapscentrum werd voorzien), werd meteen ook overwogen om de administratie en dienstverlening van de gemeente Kruibeke in dat nieuw gebouw te huisvesten.

Het gebouw situeert zich halverwege Kruibeke en Bazel. Voor de ontsluiting van de technische diensten en eventueel ook de brandweerkazerne, geen slecht idee. Doch volledig onverantwoord voor de vestiging van de gemeentelijke dienstverlening.

Overal in Vlaanderen wordt gepleit voor de versterking van de dorpskernen. Zeker Kruibeke, dat natuurlijkerwijze een straatdorp is (de Langestraat is de levensader van het dorp en loopt parallel met de Schelde) verdient een versterking van de kern. Hier zou men echter het centrum van de democratie , het beslissingscentrum, de ontmoetingsplaats tussen burgers en bestuurders (de agora), verleggen naar het no-man’s land, middenin een bedrijvenpark.

Zonder iets te willen suggereren, zou het de moeite waard zijn om de financiële verwikkelingen in deze te onderzoeken. Was alles daar wel koosjer? Het dossier is namelijk nogal ondoorzichtig. De aankoop-deal bevat ook een ruil van gemeentegronden die kunnen verkaveld worden. Verder is er ook sprake van schadevergoedingen aan de verkoper ingevolge de verkoopovereenkomst. (HLN, K. Pieters, 8/10/2024)

De gemeente Kruibeke heeft de nieuwe fusiegemeente dus opgezadeld met een gebouw en een financiële bijkomende last (de initiële kost van een deel van Duc d’O was 4,2 miljoen euro, zonder de noodzakelijke aanpassingswerken – de totale geraamde kost van het oorspronkelijke nieuwe project zou intussen zijn opgelopen tot 11miljoen euro - HLN, K. Pieters, 25/09/2023), die wellicht te vermijden was. Het getuigt van politiek onverantwoordelijk gedrag.

In de nieuwe fusiegemeente weet men niet goed wat te doen met het gebouw dat nu veel te groot is ingevolge de fusie en de herstructurering van de diensten). Zelfs het voorziene begrotingsbedrag (2 miljoen euro) om het gebouw alvast aan te passen in functie van technische diensten, werd geschrapt.

Voor een buitenstaander onbegrijpelijk, maar in de hetze over dat gebouw, werd intussen de vernieuwde brandweerkazerne toch maar in het centrum van Kruibeke gevestigd. Die beslissing werd nog vlug voor de verkiezingen van 2018 genomen door de vorige bestuursmeerderheid (Samen voor Kruibeke – CD&V). De nieuwe meerderheid NVA – CD&V had dit project nog kunnen terugschroeven.

De hoofdrolspelers in dit complex beslissingsproces dat vooral lijkt op chaotisch theater, zitten nu in de bestuursmeerderheid van BKZ. Bij de goedkeuring van de rekening voor Kruibeke van 2024 (gemeenteraad BKZ, juni 2025) werd een aanzienlijk verlies vastgesteld.

Gelukkig slorpt de grote fusie dit gat nu op in het grote zwarte gat.

Mocht er een onafhankelijke Gemeentelijke Rekenkamer bestaan, bevoegd voor de controle op de uitgaven, dan zou dit project zeker geklasseerd worden onder de noemer: “Nutteloze werken” of dus Witte olifant!

Het hele dossier (de onzekerheid omtrent de oude gemeentelijke gebouwen in de dorpskern en de uitweg naar een te vernieuwen ruimte in een bedrijvenpark) vraagt ook om verschoning van de besluitvormers. Het tijdselement in heel deze zaak speelt een verstorende factor: in de bestuursperiode 2012 – 2018 (Samen voor Kruibeke – CD&V) wist men nog niet dat het Ticoon - gebouw zou te koop komen. In dat geval had de  gemeente de brandweerkazerne (toch niet echt ideaal midden het dorp) en de technische diensten naar Ticoon kunnen verhuizen, zelfs als huurder, terwijl alles had gezet kunnen worden op de renovatie van het oude gemeentehuis om er de “zachte functies“ in onder te brengen.

Oud Gemeentehuis Kruibeke met op de achtergrond de nieuwe brandweerkazerne