Herfstblues

Het sombere, druilerige herfstweer

creëert een sfeer

doordrongen van botsende religieuze en profane rituelen

Allerzielen, Halloween, 11 november (wapenstilstand WO I)

en bezwaart ons gemoed met droefheid en weemoed.

Door de dreiging van oorlog,

zijn wij vooral aangegrepen door de herdenking

van Wereldoorlogen I en II.

Wij kunnen ons die momenten levendig herinneren.

Het was in de jaren vijftig:

op het Esserplein in Melsele,

zongen wij als scholieren, ontroerend mooie liederen.

Onze stemmen vloeiden samen tot een klaagzang

Ik had een wapenbroeder

Een betere vond men niet

De trommel sloeg ten strijde,

Hij ging aan mijn zijde,

Al zingend ’t zegelied.

(Zuid-Duitse dichter Ludwig Uhland (1809)

't Morgenrood , 't morgenrood

Spelt me allicht een vroegen dood

Als de krijgstrompetten klinken

Zal de strijd mij wreed verminken

Mij en menig kameraad

(Wilhelm Hauff in 1824 en vertaald door H. Bouman).

“uit de diepste dalen der herinnering” herrijzen deze melodieën.

Wij kunnen de klanken oproepen uit ons geheugen

En ze zelfs zomaar meezingen

Waar zijn ze gebleven, waar kwamen zij vandaan?

In deze najaarsdagen

laten de oorlogen hun onuitwisbare sporen na.

Hun echo’s weerklinken in ons hart.

Beide liederen zijn geschreven in dezelfde periode (resp. 1809 en 1827).

Zij zijn duidelijk het resultaat van het romantisme (1790-1850), waarbij het individueel idealisme, de opofferingsbereidheid voor het vaderland, het patriottisme, de traditionele waarden, bezongen worden. Het Duits nationalisme (versterking van de nationale culturele identiteit, gevoed door dichters als Goethe, e.a) is hiervan een expressie en is mede aangewakkerd door de napoleontische oorlogen (vandaar de verheerlijking van de heldenmoed in de oorlog). Uiteindelijk heeft dit geleid tot het éénmakingsproces van de versnipperde regio’s (veelal stadsstaten) in Duitsland eind 19 de eeuw (Bismarck).

“Ik had een wapenbroeder” werd vanaf de eerste wereldoorlog ook gezongen door de Duitse militaire organisaties bij dodenherdenkingen en begrafenissen van Duitse militairen.

Bij Vlaamse Oostfronters en Vlaamse paramilitaire organisaties vond dit lied ingang tijdens WO II en wordt nog steeds gezongen in Vlaams radicale middens (o.m. Yzerwake, Forza Flandria,...) (Bron: De Strijcker, o.c. en Wikipedia)

De Duitse auteur Uhland van “Ik had een wapenbroeder” had ook contacten met de Vlaamse beweging. Hij werd benoemd tot lid van het Gents letterkundig genootschap (Willems) (https://encyclopedievlaamsebeweging.be › uhland-johann) Het lied is dus doorgesijpeld in de Vlaamse Beweging en heeft zich dit eigen gemaakt.

Zo verging het ook “Morgenrood”.

Het lied Morgenrood wordt wel eens toegeschreven aan Jozef Simoens (1870-1948), Vlaams letterkundige. Hij was eveneens verwant met de Vlaamse beweging en de frontstrijders in WO I. Maar de herkomst ervan blijkt dus veel verder in de tijd te liggen. De oorspronkelijke dichter Hauff, was vooral bekend voor zijn sprookjes. In 1827 schreef hij een anti-semitische novelle (De jood Süss). Op basis hiervan werd in 1940 door de Nazi-partij een film gemaakt als nazi-propaganda. (en.wikipedia.org/wiki/wilhelm_Hauff)

t'Morgenrood" werd populair tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog onder Vlaamse nationalisten en soldaten. Het lied symboliseert de Vlaamse strijd en het patriotisme, vooral in de context van de oorlogsdreiging en de Vlaamse identiteit. Het werd vaak gezongen door Vlaamse soldaten en werd een symbool van Vlaamse identiteit en loyaliteit.

De tekst bevat een waarschuwing voor de naderende dood door oorlog en de onvermijdelijkheid van het conflict, en roept op tot moed en verbondenheid onder de strijders. (https://encyclopedievlaamsebeweging.be )